DỰ BÁO ĐỘNG ĐẤT

Có thể dự báo trước các trận động đất hay không và làm như thế nào để dự báo được chính xác động đất là một đề tài đang được được rất nhiều nhà khoa học tập trung nghiên cứu. Các nhà địa chấn học đang  nghiên cứu một chương trình có thể dự báo động đất sẽ xảy ra ở đâu, vào khi nào và với cường độ bao nhiêu. Họ hy vọng có thể đề xuất được một hệ thống cảnh báo sớm dùng để dự đoán các trận động đất nhằm giảm thiểu tối đa các thiệt hại về người và tài sản. Các nhà khoa học đang hoạt động và nghiên cứu trong lính vực này được gọi là các nhà địa chấn học.

Động đất là một trong những loại thiên tai nguy hiểm và gây thiệt hại cho nhiều người nhất từ xưa đến nay. Động đất có thể xảy ra nhiều nơi trên thế giới. Những trận động đất dữ dội nhất thường xảy ra ở Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ , Alaska và Mỹ. Những trận động đất ở đây thường đạt đến 8,5 độ trên thang đo Richter. Một loại thang đo động đất được Charles Richter đề xuất vào năm 1935 nhằm đánh giá cường độ của các trận động đất. Một trận động đất 2 độ Richter con người có thể cảm nhận được nhưng ít gây thiệt hại. Một trận động đất 4.5 độ Richter có thể gây thiệt khá lớn và một trận động đất 7 độ Richter thì sẽ có sức tàn phá rất mạnh. Điều quan trọng cần chú ý là một trận động đất 4 độ Richter mạnh hơn gấp 10 lần một trận động đất 3 độ Richter. Các nhà địa chấn có thể dự đoán được những trận động đất ở mức trên 4 độ Richter.

Các trận động đất xảy ra như thế nào là vấn đề chúng ta nên tìm hiểu. Động đất gây nên do sự chuyển dịch những lớp đá dọc theo những vết nứt, những đứt gãy trong vỏ trái đất. Vết nứt được tạo ra khi những khối đá kề nhau được kéo theo những hướng khác nhau. Ở Bắc Mỹ vết đứt gãy Sandreas được nhiều người biết đến nằm ở bang California, Mỹ.

Các quốc gia tích cực tham gia vào những chương trình dự đoán động đất bao gồm : Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ và Liên Xô(cũ). Các quốc gia này đã thiết lập những mạng lưới đo địa chấn ở những vùng thường có động đất xuất hiện trên nước đó. Những mạng lưới này luôn được đặt trong tình trạng khẩn cấp nhằm thông báo những dấu hiệu cho thấy các suy yếu trong những lớp đất có thể gây ra động đất. Nhiều loại thiết bị địa chấn được các trung tâm này sử dụng để kiểm soát những chuyển động của lớp vỏ trái đất. Một trong những dụng cụ này là địa chấn đồ. Nó có thể phát hiện những rung động trong các lớp đá cách xa hàng ngàn cây số. Các may đo xiên được dùng để ghi lại độ nghiêng của bề mặt trái đất so với những đường nứt gãy. Các nhà địa chấn còn dùng máy đo trọng lực để đo và ghi lại sự thay đổi trọng lực từng vùng. Các nhà khoa học cũng đã kiểm tra mực nước trong các giết sâu. Họ quan sát những thay đổi của mực nước và nhiệt độ khi nước chuyển dịch dọc theo những đường đứt gãy.

Các nhà địa chấn ở Nga, Trung Quốc và Mỹ đo khí Radon trong nước ngầm. Radon là chất khí vốn được tạo ra từ sự phân rã phóng xạ Radium trong đá. Chất nước này xuyên qua đất, hoà tan vào các dòng nước và giết ngầm. Các nhà khao học tiên đoán rằng lượng khí Radon trong đất sẽ tăng lên khi các lớp đã bị đứt gãy do các địa tầng bị chuyển. Các nhà địa chấn Trung Quốc và Liên Xô đã thông báo rằng ở những nơi ứng xuất tăng thì mức Radon trong nước cũng tăng. Khi lượng Radon vượt quá một ngưỡng nào đó thì động đất rất có thể sẽ xảy ra. Các nhà khoa học Mỹ đã đặt nhiều các trạm đo Radon trong những vùng động đất, đặc biệt là ở California. Tuy nhiên các nhà khoa học cho rằng cần phải có nhiều dữ liệu hơn để có thể kết luận rằng mức Radon trong nước liên quan đến khả năng hình thành một trận động đất.

Việc dự đoán những trận động đất hiện nay vẫn ở giai đoạn rất sơ khai. Các nhà khoa học đều nhất trí rằng các trận động đất vẫn chưa thể đoán trước được ở một mức độ đáng tin cậy. Các nhà khoa học chỉ mới hiểu một phần nhỏ về các quá trình vật lý tạo nên động đất. Cần phải có thời gian nghiên cứu sâu hơn nữa. Phải tìm ra những phương thức mới nhằm thu thập những dữ liệu về động đất và phân tích chúng. Tuy nhiên các nhà khoa học cũng đã có những thành công bước đầu tron việc dự đoán các trận động đất. Họ đã tiên đoán được một vài trận động đất nhỏ ở Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ. Các nahf địa chấn Trung Quốc đã dự đoán thành công trận động đất ở Thiên Tân năm 1975 và các nhà khoa học Liên Xô đã dự đoán được một trận động đất lớn ở Garm năm 1978. Tuy mới chỉ là những kết quả rất khiêm tốn nhưng những thành tựu trên vẫn rất đáng khích lệ.

Hy vọng các nhà khoa học sẽ sớm có được các bước tiến mới trong lĩnh vự dự báo động đất để có thể phòng tránh được các thiệt hại to lớn do thảm hoạ này gây nên.