Những phát kiến mới trong khoa học có thể là con dao hai lưỡi

Ngày nay chúng ta đều biết có thể ý thức được rằng một số tiến bộ khoa học kĩ thuật mới có thể hữu ích nhưng cũng có thể gây ra các tác hại không mong muốn vô cùng nguy hiểm, rất khó có thể lường trước và kiểm soát được. Càng ngày càng có xu hướng hết sức thận trọng trước khi công bố và phát triển rộng rãi một phát kiến khoa học nào đó thực sựu có thể làm khuynh đảo và thay đổi cả thế giới.

Điều thực sư khó khăn là không phải lúc nào cũng dễ dàng để biết được các tác động có thể gây hại là  gì. Năm 1846, Ascanio Sobrero đã chế tạo ra chất Nitroglyxerine đầu tiên. Khi được nung nóng một giọt chất này đã nổ cực mạnh. Nhà hoá học người Ý đã nhận ra một sự thật kinh hoàng là ững dụng của nó có thể được sử dụng trong chiến tranh và lập tức ngưng nghiên cứu ngay. Đúng là một nhà khoa học có tầm vóc vĩ đại. Nhưng điều đó cũng không ngăn trở được những người khác tiếp tục nghiên cứu để rồi không những chất này mà còn nhiều chất nổ khác mạnh hơn được cố gắng tìm tòi để dùng vào mục đích quân sự trong thế kỉ 19.

Những chất nổ mạnh được phát minh có phải là toàn toàn xấu xa không? Năm 1867, Alfred Nobel đã biết cách trộn lẫn Nitroglyxerin với Diatomit để tạo ra một hỗn hợp xử lý an toàn hơn mà ông gọi là thuốc nổ. Băng thuốc nổ được dùng cho việc xây dựng có thể lấy đi với tốc độ rất nhanh và an toàn hơn nhiều so với việc đào xới. Việc dùng thuốc nổ cho những mục đích dân sự đã giúp con người thoát khỏi các lao động cực nhọc không đáng có. Chính thuốc nổ đã giúp mở đường tàu, giúp xây dựng đường xe điện ngầm, nền móng và hàng ngàn công trình xây dựng quy mô khác trong thời đại công nghiệp.

Ngay từ đầu con dao hai lưỡi tốt và xấu đã trên đầu nền kĩ thuật của con người. Sự phát minh ra giáo mác, cung tên với mục đích săn bắn đã tăng thêm nguốn lương thực thực phẩm quý giá cho con người. Dĩ nhiên chính nó cũng trở thành công cụ giết người và chiến tranh. Sự khám phá ra năng lượng hạt nhân giờ đây đặt thế giới dưới nguy cơ bị huỷ diệt. Tuy nhiên nó là giải pháp năng lượng mà con người không thể thiếu trong khỉ nguyên bùng nổ năng lượng như hiện nay. Với đà tăng lên chóng mặt của lượng tiêu thụ điện năng trong khi các nguồn năng lượng hoá thạch đang gần cạn kiệt thì chũng ta không có được quyền lựa chọn nào khác cả.

Hãy nhớ lại những thành tựu y học nổi bật như phát minh ra Vaccine vào năm 1796 và phát hiện ra vi khuẩn là tác nhân gây bệnh ở con người năm 1860. Những phát minh về y học luôn là cứu cánh cho nền văn minh không bị huỷ diệt bởi những đại dịch nhưng nó cũng đặt nhân loại vào nguy cơ bị diệt vong với những cuộc chiến tranh sinh học. Chỉ xét riêng việc dân số gia tăng quá lớn thôi cũng khiến môi trường sống trên trái đất không đáp ứng nổi.

Chúng ta có  nên ngừng phát triển y học và khoa học để tránh các nguy cơ huỷ diệt xảy ra không hay là chúng ta tìm cách khắc phục và kiểm soát chặt chẽ các nguy cơ có thể xảy ra. Điều này không ai có thể trả lời được. Ví dụ về vũ khí hạt nhân đã cho chúng ta tháy tình thế tiến thoái lưỡng nan và hiện vẫn chưa có được lời giải thích hợp cho toàn nhân loại. Dùng hay không dùng câu hỏi đó dường như là câu hỏi không thể có đáp án chính xác, ít ra là tại thời điểm hiện tại.

Khoa học và kĩ thuật hiện nay đang chịu một sức ép nặng nề. Càng lúc khoa học càng phục vụ mạnh mẽ hơn cho chủ nghĩa vật chất tối thượng của xã hội hiện nay. Người ta cũng đang nói đến vấn đề có nên quay lại một cuộc sống giản dị thời đại tiền công nghiệp, với những vật dụng công nghệ không quá phức tạp và hiện đại như ngày nay. Công bằng mà nói  có thể những ngày xưa tốt đẹp thời đại tiền công nghiệp thực ra là những ngày xưa yếu kém và thiếu hiểu biết, chính sự thiếu thông tin làm cho con người ta nhìn cuộc sống đơn giản và dĩ nhiên là tươi đẹp hơn. Càng có nhiều kiến thức con người càng phiền não. Trước khi có nền kỹ thuật và sản xuất hiện đại, bông hoa công nghệ và trí tuệ chỉ dành riêng cho một bộ phận thiểu số. Chính việc phát minh ra máy in là một cột mốc quan trọng, nhờ vào tiến bộ kỹ thuật in ấn mà sách vở được xuất bản và lan truyền khắp mọi ngóc ngách của thế giới. Việc đọc, viết và tiếp cận tri thức trở nên dễ dàng cho tất cả mọi người. Loài người đã thực sự có thể có được một ngọn đuốc soi đèn sau bao năm tăm tối. Bênh cạnh sách vở, chính phim ảnh, máy radio, máy thu thanh và máy vô tuyến truyền hình đã mang lại biết bao điều kì diệu cho nhân loại thậm chí là cho những người nghèo nhất.

Tuy nhiên khoa học cũng đưa đến những vấn đề nghiêm trọng với cả loài người. Chúng ta phải vất vả để giải quyết chúng, bằng một cách duy nhất để có thể giải quyết các vấn đề phát sinh đó là nhờ vào khoa học tiên tiến hơn. Quay trở lại ví dụ về năng lượng hạt nhân. Cách duy nhất có thể giải quyết vấn đề là tìm cách tạo ra nguồn năng lượng mới an toàn và có nhiều tính chất ưu việt hơn năng lượng hạt nhân. Đó mới là giải pháp tối ưu cho vấn đề chứ không phải là từ bỏ năng lượng hạt nhân. Trong thời kì thành thị suy đồi và khủng hoảng năng lượng này, có một khát khao không nguôi là quay trở lại với đất đai và trở về với lối sống giản dị gần gũi với thiên nhiên hơn. Nhưng điều đó thực ra là không thể làm được, nếu chúng ta không muốn mình trở nên lạc hậu và yếu kém.

Khi nhân loại biết cách sử dụng lửa cách đây 5000 năm, đó có nghĩa là sự bảo vệ chống lại thú ăn thịt được nâng cao và nguốn thức ăn của con người cũng trở nên dồi dào hơn và ngon hơn. Nó cũng giúp con người có thể dũng cảm đi ra khỏi vùng nhiệt đới để tới những nơi có khí hậu lạnh hơn.